Cyrkiel proporcjonalny

Cyrkiel proporcjonalny to niewielki instrument złożony z dwóch ramion połączonych zawiasem, opatrzony promieniście rozchodzącymi się skalami. Jest to przyrząd ułatwiający przeliczanie różnych wartości w oparciu o proporcje między nimi. Skonstruowany pod koniec XVI wieku był odpowiedzią na zapotrzebowanie ówczesnych nauk: architektury, miernictwa, kartografii, astronomii, artylerii, matematyki, czy bankowości. Za twórcę tego instrumentu uznaje się Galileusza, który w 1595 roku skonstruował cyrkiel geometryczno-wojskowy a w 1640 roku wydał do niego instrukcję użycia. Przyrząd szybko zdobył popularność a instrument był kopiowany i modyfikowany przez wytwórców z całej Europy. Zmodyfikowano też wielkość instrumentu, tak, że w XVIII wieku mieścił się w kieszeni, lub w kompendium matematycznym, podręcznym zestawie przyborów matematycznych umieszczanym we wspólnym etui.